2011-7-13
Эх хэлнийхээ арвин үгсийн сангаас............
Ангилал: Монгол хэл
Эх хэлээ сайн эзэмших нь бүх амжилтын эхлэл гэдэг билээ. Я.Цэвэлийн “Монгол хэлний товч тайлбар толь”-оос сонгож авсан үгсээ хүргэж байна. Цээжлээд байгаарай, сурагчид аа.
1. Анз: Бага сага торгож шийтгэх ял
2. Ацаглах: Өөрт оногдсон ажлыг бусдад хөлс өгч төлөөлөн гүйцэтгүүлэх
3. Бурхи: Гурван наснаас дээшхи эр тарвага
4. Нагай: Эм тарвага
5. Олойр: Морины олмыг хэтэрхий чанга татаж арьсыг нь гэмтээснээс тог...
2011-7-9
Холбоо үгийн гайхамшиг - "сэтгэл"
Ангилал: Монгол хэл
Агуу сэтгэл-уужим талбиун сэтгэл.
Айх сэтгэл-эмээх сэтгэл.
Аминч сэтгэл-амин хувийн өчүүхэн ашгийг хичээх сэтгэл.
Амраг сэтгэл-хайр дурлалаар холбогдсон хосын сэтгэл.
Андуу сэтгэл-эндүү ташаа ухах сэтгэл.
Ариун сэтгэл-хир буртаг үгүй цэвэр нандин сэтгэл.
Атаат сэтгэл-атаа хорсол, өширхөл бүхий сэтгэл.
Атхаг сэтгэл-өш өвөрлөсөн хорон сэтгэл.
Ачлалт сэтгэл-ач буяныг хариулан тэтгэх сэтгэл.
Баатар сэтгэл-бодисадва нарын сэтгэл.
Бадрангуй сэтгэл-урмаар бялхаж, зоригоор жигүүрлэсэн ирмүүн сэтгэл.
Балагт сэтгэл-уршиг харгаа агуулсан олиггүй сэтгэл.
Барьцахуй сэтгэл-бусдын зэрэгт мөчөөр...
2011-7-9
Хэлц үгсээс
Ангилал: Монгол хэл
Өвчин ихэдвэл өвдөхөө мэдэхгүй - "өр арвин бол өгөхөө мэдэхгүь бөөс арвин бол загатнахаа мэдэхгүй"-ийг үз.
Өрийг нь өгч өнчнийг нь туслах - хавсрах, тэтгэх зэргийн
Өрийнхөө дороос босохгүй болох - "өрөнд баригдаж өтөнд идэгдэх"-ийг үз.
Өрөндөө баригдаж өтөндөө таталдах - "өрөнд баригдаж өтөнд идэгдэх"-ийг үз.
Өрөнд ороо - бусдаас авсан юмаа буцааж өгөхдөө хойрго
Өрөнд орвол үгүйрнэ, өнгөнд унавал доройтно - өр хуцүү гэх зэргийн
Өрөнд унах - өр арвин болох, өрөө төлж дийлэхгүй болох
Өрөнд баригдаж өтөнд идэгдэх - өр ихтэй болох, их өртөх
Өрөнд дарагдаж юмаа барна, өвчинд нэрвэгдэж ха...
2011-7-8
Оноогүй хэллэг, зохиогүй хүмүүнчлэл
Ангилал: Монгол хэл
Оноогүй хэллэг, зохиогүй хүмүүнчлэл
Л. Гомбожав (НСБ – 1990. №100)
Эх сайхан монгол хэл минь яндашгүй баялаг билээ. Түүний нэгэн илрэл бол амьтан, ан араатны үр төлийг өвөг дээдэс минь монгол үгээр оновчтой ялган нэрлэж, хойч үе бидэндээ уламжлуулснаас тодорхой.
Суүлийн үед хүүхэд залуучууд, ялангуяа хот сууриныхан эх хэлдээ нимгэн мэдлэг, хөнгөн ойлголтоор хандаж, амьтан, араатны үр төлийг нэг бол хүмүүнчлэн «хүүхэд» гэж, эсвэл ерөнхийлөн «зулзага» гэж хоёрхон янзаар хэлдэг болсон нь хачирхалтай.
Тухайлбал, арслангийн хүүхэд, хандгайн зулзага, үнэгний хүүхэд, зээрийн зулзага ...
No comments:
Post a Comment